Πώς μπορώ να βοηθήσω ένα παιδί με προβλήματα όρασης να νιώθει άνετα μέσα στην τάξη μου;

Ένας μικρός πρακτικός οδηγός για τους εκπαιδευτικούς του γενικού σχολείου, οι οποίοι έχουν στην τάξη τους ένα μαθητή με πρόβλημα όρασης. Περιλαμβάνει 18 απλές οδηγίες-επισημάνσεις που θα βοηθήσουν αποτελεσματικά τόσο τον εκπαιδευτικό όσο και το μαθητή.

1. Να θυμάστε ότι το παιδί με προβλήματα όρασης είναι ένας από τους πολλούς μαθητές μέσα στην τάξη σας, που ο καθένας τους έχει ατομικά χαρακτηριστικά και ανάγκες. Ο εξειδικευμένος δάσκαλος για τυφλούς θα είναι μια πηγή πληροφοριών για σας, συν το ότι θα αναλάβει να διδάξει ο ίδιος μερικά πράγματα για τις ειδικές μαθησιακές ανάγκες του παιδιού.

 2. Να αισθάνεστε άνετα με τη χρήση των λέξεων όπως «βλέπω» και «κοιτάζω». Οι λέξεις αυτές χρησιμοποιούνται το ίδιο στο λεξιλόγιο των τυφλών και των άλλων παιδιών. Τα παιδιά που δε βλέπουν τις χρησιμοποιούν για να δηλώσουν τις μεθόδους με τις οποίες βλέπουν, όπως με το ν' αγγίζουν ή να κοιτάζουν από πολύ κοντά και σε εκφράσεις που χρησιμοποιούν στην καθημερινή συνομιλία όπως «θα σε δω σύντομα». 

 3. Συστήστε το παιδί με προβλήματα όρασης όπως θα κάνατε και μ' οποιονδήποτε άλλο μαθητή. Όταν τα άλλα παιδιά ή οι ενήλικες κάνουν ερωτήσεις, ενθαρρύνετε το παιδί με προβλήματα όρασης να τις απαντήσει. Το καλύτερο είναι να είστε ανοιχτοί και τίμιοι μπροστά σ' ένα πρόβλημα όρασης. Τα περισσότερα παιδιά θα νιώθουν πιο άνετα όταν οι συνομήλικοί τους καταλάβουν τους περιορισμούς τους εξαιτίας της όρασης. Όμως, η ευαισθησία και η διάκριση πρέπει να εφαρμόζονται, γιατί μερικά παιδιά προσπαθούν να«κρύψουν» ή να αρνηθούν ότι έχουν προβλήματα όρασης και άλλα μπορεί να μη νιώθουν άνετα όταν συζητούν αυτά τα προβλήματα όρασης δημοσίως. 

 4. Να συμπεριλαμβάνετε το μαθητή με προβλήματα όρασης σε όλες τις δραστηριότητες: γυμναστική, οικιακή οικονομία, εκμάθηση ηλεκτρονικών υπολογιστών, χειροτεχνίες και τα λοιπά. Ο δάσκαλος στήριξης ή περιοδεύων εξειδικευμένος δάσκαλος είναι σε θέση να σας προτείνει λύσεις για τις μεθόδους και τον ειδικό εξοπλισμό ή τα εργαλεία που μπορούν να βοηθήσουν στην εκτέλεση ορισμένων δραστηριοτήτων. 

 5. Μερικές φορές, όλα τα παιδιά αρέσκονται να είναι το κέντρο της προσοχής, παραδείγματος χάριν να είναι αρχηγοί μιας ομάδας ή εκφωνητές κάποιου προγράμματος. Ενθαρρύνετε το παιδί με προβλήματα όρασης να συναγωνίζεται για τη θέση του αρχηγού ή να τη δέχεται όπως ακριβώς κάνουν και τα άλλα παιδιά. 

 6. Όσο για τον έπαινο και την πειθαρχία, οι ίδιοι κανόνες πειθαρχίας που εφαρμόζονται στην υπόλοιπη τάξη πρέπει να ισχύουν και για το παιδί με προβλήματα όρασης. Ωστόσο, ένα χαμόγελο επιδοκιμασίας ή ενθάρρυνσης δεν είναι πάντα ορατό από ένα τέτοιο μαθητή. Έτσι μια χειρονομία, όπως ένα θωπευτικό χτύπημα στην πλάτη ή στον ώμο ή μια προφορική αναγνώριση, μπορούν να εξυπηρετήσουν ως υποκατάστατα. 

 7. Ενθαρρύνετε το μαθητή με προβλήματα όρασης να κυκλοφορεί μέσα στην τάξη για να παίρνει τα υλικά που χρειάζεται. Το παιδί θα ξέρει τις δικές του ανάγκες και η μέθοδος αναπλήρωσής τους θα γίνει σύντομα μέρος του καθημερινού προγράμματος της τάξης. 

 8. Παιδιά με κάποια προβλήματα όρασης πιθανόν να μην ενδιαφέρονται για γεγονότα που συμβαίνουν σε κάποια απόσταση. Μπορεί να μην παρατηρήσουν, για παράδειγμα, μια έκφραση του προσώπου, ένα νεύμα ή μια κίνηση του χεριού που τους προτείνει να πάνε στο δάσκαλό τους ή να απαντήσουν σε μια ερώτηση. Γι' αυτό, μπορεί να είναι απαραίτητες μερικές λεκτικές νύξεις, όπως π.χ. το να φωνάξετε το όνομα του μαθητή. 

 9. Διαθέστε του κατάλληλο χώρο σε ντουλάπι εφόσον είναι ανάγκη να αποθηκεύει ειδικό υλικό όπως: ογκώδη, βιβλία Μπράιγ ή μεγεθυμένα βιβλία βλεπόντων, βοηθήματα χαμηλής όρασης, αναλόγια ανάγνωσης και τα παρόμοια. (Ενδεχομένως να χρειάζεται και δεύτερο θρανίο).

10. Ως αποτέλεσμα της γνωριμίας με το συμμαθητή που έχει κάποιο πρόβλημα όρασης, οι μαθητές ίσως δείξουν ενδιαφέρον για θέματα που σχετίζονται με την όραση και τα προβλήματά της. Μπορεί να θέλετε να ενσωματώσετε αυτά τα θέματα στα μαθήματα της τάξης σας. Για παράδειγμα στη φυσική- το φως και η οπτική μπορεί να γίνουν θέμα συζήτησης, στην αγωγή υγείας - οι στάσεις έναντι των αναπηριών, στην κοινωνιολογία - πληροφορίες για τις υπηρεσίες μέσα στην κοινωνία και για τη διάκριση έναντι των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες, στη λογοτεχνία- βιβλία συγγραφέων που οι ίδιοι έχουν προβλήματα όρασης. Αν το παιδί με προβλήματα όρασης νιώθει άνετα με αυτές τις πληροφορίες; ίσως θελήσει να συμμετέχει στην παρουσίαση του μαθήματος. Από την άλλη μεριά, υπερβολική προσοχή στο παιδί με προβλήματα όρασης ίσως υπερτονίσει τις διαφορές. 

 11. Όλα τα παιδιά είναι ευαίσθητα στην κριτική από τους ομοίους τους. Αν εσείς δεχτείτε ένα παιδί με προβλήματα όρασης, αυτό θα είναι θετικό παράδειγμα για την τάξη. 

 12. Ο μαθητής με προβλήματα όρασης μπορεί να φέρει στην τάξη εργαλεία ειδικά προσαρμοσμένα γι' αυτόν. Ενθαρρύνετέ τον να τα χρησιμοποιεί σύμφωνα με τις ανάγκες του και να απαντά στις όποιες ερωτήσεις μπορεί να του κάνουν οι άλλοι γι' αυτά. 

 13. Επειδή μερικά παιδιά με προβλήματα όρασης προτιμούν να μη γίνεται στόχος η αναπηρία τους, χρησιμοποιούν τα ειδικά εργαλεία και τη βοήθεια των άλλων μόνο όταν είναι αναγκασμένα να το κάνουν. Γενικά, θα πρέπει να σέβεστε τις επιθυμίες του παιδιού, αν όμως υποπτεύεστε ότι ένα παιδί χρειάζεται πράγματι περισσότερη βοήθεια ή ότι κάποιο άλλο πρόβλημα αναπτύσσεται, να συζητήσετε το πρόβλημα αυτό με τον εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής (Παράλληλης Στήριξης ή Τμήματος Ένταξης)  ή το Σχολ. Σύμβουλο ΕΑΕ. 

 14. Όταν πλησιάζετε ένα τυφλό μαθητή, εκτός αν σας γνωρίζει καλά, λέτε πάντα το όνομά σας και ενθαρρύνετε και τα άλλα παιδιά και τους ενήλικες του σχολείου να κάνουν το ίδιο. Δεν είναι πάντα εύκολο να αναγνωρίζονται οι φωνές, ιδιαίτερα μέσα σε πολυκοσμία Ι) σε συνθήκες που προκαλούν άγχος. Αποφύγετε τα παιχνίδια μαντέματoς, στα οποία τα παιδιά ή οι ενήλικες λένε: «Ποιος είμαι»ή «Θυμάσαι τη φωνή μου, έτσι;» 

 15. Τα τελείως τυφλά παιδιά και τα παιδιά με σοβαρά προβλήματα όρασης ίσως παρουσιάζουν ορισμένους. τυφλισμούς, δηλαδή να βάζουν τα δάχτυλα στα μάτια (γνωστό ως ζούληγμα ματιών), να κουνιούνται, να κάνουν περιττές ή ρυθμικές κινήσεις, να σκύβουν το κεφάλι, να βγάζουν περίεργους ήχους. Ενθαρρύνετε την καλή στάση του σώματος και συμβουλευτείτε τον εκπαιδευτικό ειδικής αγωγής ή το Σχολ. Σύμβουλο ΕΑΕ για το πώς να χειριστείτε αυτή τη συμπεριφορά. Θα πρέπει να ενθαρρύνεται  η επαφή πρόσωπο με πρόσωπο. 

 16. Θα πρέπει να περιμένουμε από τα παιδιά με προβλήματα όρασης να κάνουν την ίδια δουλειά με τους βλέποντες συμμαθητές τους, αν και πιθανόν να απαιτούν προσαρμογές στα μέσα ή μια ελάττωση στο φόρτο εργασίας τους εξαιτίας του περιορισμένου χρόνου. Καθώς οι μαθητές αναπτύσσουν κάποιες οπτικές ή προσαρμοστικές δεξιότητες, ο φόρτος εργασίας τους, τα πλαίσια χρόνου, αλλά και τα σχολικά τους καθήκοντα, θα πρέπει να προσεγγίζουν και να φτάνουν τις πρoσδoκίες σας για τους άλλους μαθητές της τάξης σας. 

 17. Για να βελτιώσετε την ανεξαρτησία, επιτρέψτε στο παιδί με προβλήματα όρασης να εκτελεί ορισμένα καθήκοντα. Επιπλέον, για να καλλιεργήσετε την καλή επικοινωνία μεταξύ συνομηλίκων, αλλά και το συναίσθημα της αυτοαξίας, το παιδί πρέπει να ενθαρρύνεται να προσφέρει αλλά και να δέχεται αμοιβαία τη βοήθεια των άλλων. 

 18. Το παιδί με προβλήματα όρασης έχει πολύ περισσότερες ομοιότητες με τα άλλα παιδιά στην τάξη σας, παρά διαφορές. Να το μεταχειριστείτε λοιπόν, ανάλογα.

  Δρ Ράνια Χιουρέα

  Ανάρτηση Teacher For The Blind στο Υλικό για εκπαιδευτικούς

 Διαβάστε επίσης:

• Η ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΣΕ ΠΛΑΙΣΙΑ Ε.Α.Ε.
• ΚΩΔΙΚΕΣ BRAILLE ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ
• Ελληνική Συμβολογραφία Braille για Μαθηματικά-Φυσική-Χημεία