Ο Πέτρος Ψύλλος βοηθά τους ανθρώπους με προβλήματα όρασης χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη

Μια συζήτηση για το παρόν και το μέλλον της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης με τον νεαρό computer scientist που μπήκε στη λίστα «30 Under 30» του περιοδικού Forbes για το πρότζεκτ «MATIA».

Ο Πέτρος γεννήθηκε και έζησε στο Θολοποτάμι της Χίου μέχρι την ηλικία των 6, όταν και μετακόμισε μαζί με την οικογένειά του στο Μπιάλιστοκ της βορειοανατολικής Πολωνίας, την πατρίδα της μητέρας του. Όταν τελείωσε το σχολείο, πέρασε στο Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Μπιάλιστοκ και σήμερα εργάζεται σ’ αυτό πάνω σε θέματα που αφορούν την τεχνητή νοημοσύνη, τα κοινωνικά ρομπότ, την αλληλεπίδραση μέσω υπολογιστή, την υγεία και τους virtual assistants.

Η τεχνητή νοημοσύνη υπάρχει παντού – στα κινητά μας, στα «έξυπνα» πλυντήρια, σε συστήματα ήχου και σε πολλές άλλες απλές συσκευές.

Καθημερινά χρησιμοποιούμε το GPS και τους έξυπνους αλγόριθμούς του για να πάμε στη δουλειά.

Ακόμα και οι προτάσεις του Netflix για σειρές και ταινίες βασίζονται στο ψηφιακό μας αποτύπωμα.

—Πώς ξεκίνησε η σχέση σου με την τεχνητή νοημοσύνη;

Μπήκε στη ζωή μου όταν ήμουν στο Λύκειο και οφείλω να ομολογήσω ότι στις αρχές της καριέρας μου αντιμετώπισα μια σκληρή πραγματικότητα. Έχω δει διάφορες ταινίες, οι οποίες βασίζονται στις εξελίξεις της τεχνητής νοημοσύνης, όπως το Terminator, και πίστευα ότι ήμασταν ένα βήμα μπροστά για την κατασκευή μιας σκεπτόμενης μηχανής. Ωστόσο, όταν εμβάθυνα στο θέμα διαπίστωσα ότι όσον αφορά την εκτέλεση καθηκόντων και τον συνδυασμό ικανοτήτων, η σημερινή τεχνητή νοημοσύνη είναι στο ίδιο επίπεδο με έναν σκαντζόχοιρο μέσου επιπέδου ευφυΐας. Ασφαλώς είναι ένα πολύ αποτελεσματικό εργαλείο, που λύνει διάφορα προβλήματα. Βέβαια, δεν πρόκειται για μια καινούργια εφεύρεση – οι περισσότεροι αλγόριθμοι είναι εφευρέσεις του περασμένου αιώνα. Παρά τις βαρύγδουπες ανακοινώσεις των επιστημόνων, τα τελευταία χρόνια δεν έχουμε ακόμη καταφέρει να δημιουργήσουμε μια σκεπτόμενη μηχανή. Η καταλυτική αλλαγή πιστεύω πως θα έρθει με την έλευση της «ισχυρής τεχνητής νοημοσύνης» (strong AI), αλλά είμαστε πολύ μακριά ακόμη από κάτι τέτοιο. Αυτήν τη στιγμή, η τεχνητή νοημοσύνη για την οποία μιλάμε μοιάζει σαν ένα αρχιπέλαγος από διάσπαρτα νησιά, τα οποία βρίσκονται μέσα σ ‘έναν ωκεανό άγνοιας. Δεν πρόκειται, δηλαδή, για ένα πεδίο συνεκτικό. Και ο λόγος που πολλές φορές εκνευρίζομαι με τον τρόπο που τα μέσα την παρουσιάζουν είναι επειδή αγνοούν ότι είναι απλώς ένα εργαλείο για επεξεργασία δεδομένων και δεν έχει ανθρώπινη συνείδηση.

— Ποια είναι η άποψή σου για όλα τα σενάρια που συχνά ακούμε και διαβάζουμε στα media ότι μια μέρα τα ρομπότ και η τεχνητή νοημοσύνη θα αντικαταστήσουν τους ανθρώπους;

Θα πρέπει όλοι μας να καταλάβουμε ότι συχνά τα media προσπαθούν να μας τρομοκρατήσουν γύρω από τον βαθμό ανάπτυξης που αναμένεται να έχει η τεχνητή νοημοσύνη. Κάθε τόσο διαβάζουμε άρθρα που παρουσιάζουν το μέλλον σαν την Αποκάλυψη, δηλαδή ότι σε λίγα χρόνια ο κόσμος θα κυβερνάται από ένα νέο είδος. Παράλληλα, πιστεύω ότι με βάση τα σημερινά δεδομένα η ιδέα της ακριβούς μίμησης της ανθρώπινης σκέψης ή και της αντικατάστασης των ανθρώπων απέχει πολύ. Ωστόσο, δεν μπορούμε να παραλείψουμε το γεγονός ότι υπάρχουν επαγγέλματα στα οποία η τεχνητή νοημοσύνη έχει δώσει τρομερές λύσεις, που λειτουργούν πιο αποτελεσματικά από τους ανθρώπους. Σύντομα, επαγγέλματα όπως του οδηγού ταξί, του ταχυδρόμου, του ειδικού σε θέματα μάρκετινγκ ή ακόμη και του πιλότου δεν θα γίνονται από ανθρώπους.

— Με ποιον τρόπο η τεχνητή νοημοσύνη υπάρχει στις ζωές μας και ίσως να το αγνοούμε;

Η αλήθεια είναι πως η τεχνητή νοημοσύνη υπάρχει παντού – στα κινητά μας, στα «έξυπνα» πλυντήρια, σε συστήματα ήχου και σε πολλές άλλες απλές συσκευές. Καθημερινά χρησιμοποιούμε το GPS και τους έξυπνους αλγόριθμούς του για να πάμε στη δουλειά. Ακόμα και οι προτάσεις του Netflix για σειρές και ταινίες βασίζονται στο ψηφιακό μας αποτύπωμα. Στη βιομηχανία, πλέον, πολλές διαδικασίες έχουν αυτοματοποιηθεί μέσω της τεχνητής νοημοσύνης. Η βοήθεια που μας παρέχει επεκτείνεται σε διάφορους τομείς, όπως η εφεύρεση νέων φαρμάκων, η διευκόλυνση της ζωής των ανθρώπων με αναπηρία και η διάγνωση ασθενειών σε επίπεδο που ξεπερνά ακόμη και τις δυνατότητες των γιατρών. Σύντομα αυτόματα αυτοκίνητα θα εμφανιστούν στους δρόμους και θα αντικαταστήσουν τους οδηγούς. Δεν πρόκειται να «γλιτώσουμε» έτσι εύκολα από την τεχνητή νοημοσύνη και γι’ αυτό τον λόγο θεωρώ ότι εναπόκειται στην προσπάθεια που θα καταβάλει η εκάστοτε χώρα για να αναπτύξει τους αλγόριθμους. Συγχρόνως, ένα δίπολο που έχει προκύψει στην τεχνολογική ανάπτυξη του κόσμου είναι αυτό ανάμεσα στο αμερικανικό πρότυπο, με βάση το οποίο οι εταιρείες έχουν τον βασικό έλεγχο σε θέματα AI, και το κινεζικό, όπου η τεχνολογία θεωρείται μέρος της στρατηγικής που ακολουθεί το κράτος. Ως τρίτη δύναμη στο συγκεκριμένο δίπολο θα μπορούσε να θεωρηθεί η Ευρώπη, η οποία βέβαια οφείλει να επενδύσει πολύ περισσότερο σε τέτοιες ενέργειες. Σημαντικό στοιχείο είναι ότι από το 2020 και έπειτα, πάνω από 20 δισεκατομμύρια ευρώ αναμένεται να δοθούν σε ευρωπαϊκές εταιρείες και ερευνητές για πρότζεκτ γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη.

— Πως ξεκίνησε το πρότζεκτ «ΜΑΤΙΑ»; Ποια ήταν η ιδέα πίσω από αυτό;

Το επιστημονικό μου ενδιαφέρον στο να βρίσκω λύσεις σε ανθρώπους με αναπηρία ξεκίνησε το 2013, όταν ο Jerzy Sienkiewicz, τον οποίο συνηθίζω να αποκαλώ μέντορά μου, με εισήγαγε σε αυτόν τον κόσμο. Έκτοτε, αποφάσισα να χρησιμοποιήσω την τεχνολογία με τέτοιον τρόπο που να βοηθάει τους κωφούς, τους τυφλούς και τους ανθρώπους που έχουν κάποια παράλυση. Τρία χρόνια αργότερα, το 2016, συνάντησα τον πρόεδρο μιας ένωσης τυφλών με τον οποίο και ξεκίνησα μια συνεργασία χάρη στην οποία μου εξήγησε όλα όσα ήθελα να μάθω γύρω από την υποστήριξη των τυφλών σε θέματα χωρικού προσδιορισμού. Μέσω αυτού πραγματικά βοηθήθηκα στο να αναπτύξω μια συσκευή, που θα είναι όντως λειτουργική γι’ αυτούς τους ανθρώπους.

H παρουσίαση της συσκευής «ΜΑΤΙΑ» στη Microsoft κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού Imagine Cup

— Πώς ακριβώς λειτουργεί η συσκευή «ΜΑΤΙΑ»;

Η «ΜΑΤΙΑ» είναι μια συσκευή που έχει το σχήμα ενός μικρού κουτιού και μέσα από 13 σένσορες σκανάρει το περιβάλλον τριγύρω της σε συνεχή χρόνο. Έτσι, ένας τυφλός άνθρωπος φορώντας ακουστικά μπορεί να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης και να ειδοποιηθεί για τα ενδεχόμενα εμπόδια που υπάρχουν. Επίσης, για την καλύτερη λειτουργία της συσκευής ο χρήστης μπορεί να συνδεθεί είτε μέσω του smartphone είτε ενός μικρού υπολογιστή με τη βοήθεια του Bluetooth. H περιγραφή του περιβάλλοντος γίνεται σε φυσική, καθημερινή γλώσσα. Οι πληροφορίες για ορισμένες πράγματα, όπως η διάβαση πεζών, γίνεται μέσα από ήχους μουσικών οργάνων, τα οποία μεταφράζονται πιο εύκολα συγκριτικά με την ανθρώπινη ομιλία.

— Τι αντιλαμβάνεται ένας τυφλός άνθρωπος μέσα από την «ΜΑΤΙΑ»;

Αυτό που κυρίως κάνει η «ΜΑΤΙΑ» είναι να περιγράφει τα εμπόδια που υπάρχουν στο περιβάλλον. Επίσης, αναγνωρίζει ανθρώπους, συναισθήματα στα πρόσωπά τους και άλλες επικίνδυνες καταστάσεις στον δρόμο. Όλα εξαρτώνται από το πρόγραμμα, το οποίο αλλάζει ανάλογα με την συνθήκη.

— Σκοπεύεις να μετατρέψεις τη συγκεκριμένη συσκευή σε mobile version, π.χ. σε εφαρμογή;

Ναι, έχω δουλέψει πάνω σε αυτό, δηλαδή απλοποίησα τη «ΜΑΤΙΑ» και δημιούργησα μια εφαρμογή, η οποία βοηθά τους ανθρώπους κατά τις επισκέψεις τους σε εκθέσεις και άλλους χώρους πολιτισμού.

— Πώς χρηματοδοτήθηκε το πρότζεκτ;

Το πρότζεκτ χρηματοδοτήθηκε πλήρως χάρη στην ένωση των Diamond Discoverers, δηλαδή επιχειρηματιών που βρίσκονται στην περιοχή και δίνουν υποτροφίες σε νέους επιστήμονες για την υλοποίηση των ιδεών τους.

Σε έρευνα του 2012 επιβεβαιώθηκε ότι καθένας από εμάς παράγει κατά μέσο όρο 512 ΜΒ δεδομένων την ημέρα! Αυτό σημαίνει ότι εάν, για παράδειγμα, θέλαμε να γράψουμε σε χαρτί όλα αυτά τα δεδομένα που συλλέγονται σε καθημερινό επίπεδο, τότε ο όγκος αυτών των χαρτιών θα ήταν τετραπλάσιος της απόστασης που έχει η Γη από τον ήλιο. Τα στοιχεία δείχνουν ότι μέχρι το 2025 ο κάθε άνθρωπος θα παράγει πάνω από 62 GB ημερησίως.

— Πώς νιώθεις που ήσουν στην λίστα του αμερικανικού Forbes «30 Under 30» για το 2017;

Σίγουρα η διάκριση αυτή από το Forbes λειτούργησε πολύ θετικά στην καριέρα μου, γιατί έτσι ουσιαστικά με έμαθαν περισσότεροι άνθρωποι από τον χώρο της τεχνολογίας και της επιστήμης. Εκτός αυτού, δέχθηκα και πολύ σημαντικές προτάσεις για συνεργασία από επιστήμονες των ΗΠΑ. Τέτοια βραβεία είναι σίγουρα αρκετά χρήσιμα για την ανάπτυξη ενός επιστημονικού έργου, για το χτίσιμο μιας καριέρας και γενικά για το προσωπικό branding ενός ανθρώπου.

— Πώς είναι η ζωή στην Πολωνία για έναν νέο επιστήμονα;

Είναι πραγματικά πολλές λόγω της μεγάλης στήριξης από την Ε.Ε. Υπάρχουν αρκετές επιχορηγήσεις σε θέματα καινοτομίας και startups. Πιστεύω ότι αυτό έχει δώσει τη δυνατότητα σε ανθρώπους σαν εμένα να πραγματοποιήσουν τις ιδέες τους, γιατί η χρηματοδότηση δεν είναι καθόλου δύσκολη υπόθεση.

— Ποια είναι η σχέση ανάμεσα στα δεδομένα και την τεχνητή νοημοσύνη;

Η πρόοδος που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους: στην βελτίωση της υπολογιστικής ισχύος και στα δεδομένα. Πολλοί από εμάς ίσως να μην συνειδητοποιούμε ότι διάφορες υπηρεσίες, όπως το Facebook και το Gmail, συλλέγουν δεδομένα με βάση την περιήγησή μας. Το ψηφιακό μας αποτύπωμα υπάρχει παντού στο

Διαδίκτυο.

Μάλιστα, σε έρευνα του 2012 επιβεβαιώθηκε ότι καθένας από εμάς παράγει κατά μέσο όρο 512 ΜΒ δεδομένων την ημέρα! Αυτό σημαίνει ότι εάν, για παράδειγμα, θέλαμε να γράψουμε σε χαρτί όλα αυτά τα δεδομένα που συλλέγονται σε καθημερινό επίπεδο, τότε ο όγκος αυτών των χαρτιών θα ήταν τετραπλάσιος της απόστασης που έχει η Γη από τον ήλιο. Τα στοιχεία δείχνουν ότι μέχρι το 2025 ο κάθε άνθρωπος θα παράγει πάνω από 62 GB ημερησίως. Χάρη σε ορισμένες νομικές ρυθμίσεις, οι αμερικανικές εταιρείες διαθέτουν απίστευτους όγκους δεδομένα από εκατομμύρια χρήστες. Και εκτός αυτού, το σημαντικό είναι ότι οι εταιρείες αυτές έχουν πρόσβαση σε δεδομένα που αφορούν την υγεία μας. Άλλωστε, αυτό που μας επιβεβαίωσε το σκάνδαλο της Cambridge Analytica είναι ότι η συγκεκριμένη πλατφόρμα μάς προβάλλει προσωποποιημένα μηνύματα και συγχρόνως έχει στενές σχέσεις με τις κυβερνήσεις διαφόρων χωρών, όπως συχνά έχει αναφέρει και ο Σνόουντεν. Αυτή είναι η «σκοτεινή πλευρά» της τεχνολογικής ανάπτυξης που υπάρχει στην εποχή μας. Τα 300 likes στα social media δίνουν την δυνατότητα στην τεχνητή νοημοσύνη να ξέρει περισσότερα πράγματα για εμάς απ’ ό,τι η σύζυγός μας. Οι αλγόριθμοι μάς ελέγχουν, δημιουργούν τα ψυχολογικά μας προφίλ, ξέρουν καλά τι είδους περιεχόμενο να μας προωθήσουν για να λάβουν μια αντίδρασή μας ή ακόμη και να μας πείσουν για το τι να ψηφίσουμε στις εκλογές. Αν κοιτάξουμε το μέλλον της τεχνολογικής ανάπτυξης, τότε η τεχνητή νοημοσύνη χωρίς τα δεδομένα δεν σημαίνει τίποτα.

Το talking glove είναι μία από τις εφευρέσεις του Πέτρου που βοηθά ανθρώπους με προβλήματα ομιλίας.

— Θα έλεγες ότι οι εφευρέσεις σας απευθύνονται στον «μέσο άνθρωπο»; 

Φυσικά! Όλα τα πρότζεκτ μου απευθύνονται στον μέσο άνθρωπο. Ορισμένα εξ αυτών στοχεύουν στη βοήθεια ανθρώπων με αναπηρία, αλλά παράλληλα έχω ασχοληθεί και με πρότζεκτ που εστιάζουν στη μείωση του άγχους, επειδή το άγχος μελλοντικά μπορεί να οδηγήσει και σε καρκίνο. Άλλα πρότζεκτ μου αφορούν τα bots, τα οποία είναι προγράμματα που διευκολύνουν την ανθρώπινη επικοινωνία μέσω ενός υπολογιστή, που χρησιμοποιεί φυσική γλώσσα. Μάλιστα, έχω δημιουργήσει ένα σύστημα, το οποίο μιμείται άριστα την ανθρώπινη γλώσσα και συγκεκριμένα τα πολωνικά. Ωστόσο, το πιο σημαντικό πράγμα στη συγκεκριμένη συσκευή είναι ότι μελλοντικά θα μπορεί να βοηθήσει τους ηλικιωμένους ανθρώπους που πάσχουν από Alzheimer. Εκτός αυτού, το ρομπότ που έχω δημιουργήσει έχει πολλά κοινά στοιχεία μ’εμένα, όπως η τονικότητα της φωνής, γιατί η τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να μιμείται την ανθρώπινη φωνή και να πει πράγματα, που εγώ ποτέ δεν έχω πει στη ζωή μου. Μια συζήτηση με ρομπότ, δυστυχώς, μπορεί προς το παρόν να κινηθεί γύρω από περιορισμένα θέματα. Το ρομπότ μου, το Polobot, έχει ένα πληκτρολόγιο μέσω του οποίου δίνει προκαθορισμένες απαντήσεις και ένα chatbot που έμαθε Πολωνικά παρακολουθώντας ταινίες. Το επόμενο βήμα στο συγκεκριμένο ρομπότ θα ήταν να μπορεί να αντιδρά με συναισθήματα, έτσι ώστε να μπορεί να μιμείται αποτελεσματικότερα τον άνθρωπο. Επίσης, μια ακόμη ιδέα που έχω είναι να «αναστήσω» τη Marilyn Monroe ή κάποιον άλλο χαρακτήρα σαν μηχανικό ρομπότ. 

— Ποιες πρακτικές αλλαγές πιστεύεις ότι θα φέρει η τεχνητή νοημοσύνη στο μέλλον; 

Η τεχνητή νοημοσύνη σε συνδυασμό με άλλες τεχνολογίες αναμένεται να φέρει δραστικές αλλαγές. Ο άνθρωπος δεν θα χρειάζεται πλέον να κάνει βαρετές, επαναληπτικές δουλειές. Η αποτελεσματικότητα των θεραπειών σε διάφορες ασθένειες θα αυξηθεί και θα ζούμε πιο ευτυχισμένοι. Την ίδια στιγμή μια μεγάλη καινοτομία που βρίσκεται προ των πυλών είναι αυτή που θα αφορά την ανάπτυξη του neuromorphic engineering, μέσω του οποίου θα μπορούμε να κάνουμε υπολογισμούς για πράγματα που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε.

Θα αποκτήσουμε νέες αισθήσεις και χάρη στις καινούργιες διεπαφές ανάμεσα στον εγκέφαλο και τον υπολογιστή θα βυθιστούμε σε έναν εικονικό κόσμο, ο οποίος δεν θα είναι διακριτός από τον πραγματικό. Θα καταφέρουμε να προβλέπουμε διάφορες εγκεφαλικές διαταραχές, ενώ άλλες τεχνολογίες θα δώσουν τη δυνατότητα σε τυφλούς ανθρώπους να δουν ξανά. Τα εμφυτεύματα μνήμης θα ενισχύσουν την μνήμη μας, ενώ μερικά όργανα του σώματός μας και περιοχές του εγκεφάλου μας θα αντικατασταθούν με ηλεκτρονικές συσκευές. Βρισκόμαστε μπροστά σε έναν «θρίαμβο» της ανθρώπινης ευφυΐας. Φυσικά μέσα σε όλη αυτή την συνθήκη ελλοχεύουν και κίνδυνοι: τεχνικές για «πλύσιμο εγκεφάλου», έλεγχος του εγκεφάλου σαν ανθρώπινο cyborg κ.λπ. 

— Ποια είναι τα μελλοντικά σου σχέδια για την τεχνητή νοημοσύνη; 

Έχω διάφορα σχέδια. Με τον μέντορά μου έχουμε εστιάσει σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης που θα μειώνουν το άγχος. Θέλουμε να δημιουργήσουμε φορητές συσκευές, που να λειτουργούν σε παρόμοιο σχήμα με αυτές που βλέπουμε στο Black Mirror και διαβάζουν τη σκέψη μας. Προσπαθούμε να δούμε αν είναι εφικτός ο σχεδιασμός μιας τέτοιας συσκευής σε μικρό μέγεθος. Επίσης, μια ακόμη ενδιαφέρουσα ιδέα που έχουμε είναι να επεκταθούμε και στην αγορά των «γνωστικών παιχνιδιών» (cognitive toys), δηλαδή εκείνων των παιχνιδιών που στοχεύουν στην πλήρη ανάπτυξη των δυνατοτήτων των παιδιών μέσα από την μάθηση ξένων γλωσσών, των αριθμών κ.λπ. Το μόνο σίγουρο, επομένως, είναι ότι θέλω να συνδυάσω την επιστήμη με την επιχειρηματικότητα.

                               του Ηλία Ζωγράφου (Συνέντευξη lifo.gr)

                                                                      Πηγή: www.lifo.gr

Μάθετε περισσότερα για τον Πέτρο Ψύλλο εδώ.